Η ιστορία της Κύπρου

Η ιστορία της Κύπρου είναι αρχαιότατη και ποικιλόμορφη, λόγω της στρατηγικής της θέσης - σταυροδρόμι ανάμεσα σε τρεις ηπείρους (Αφρική Ευρώπη και Ασία). Έχει να επιδείξει πανάρχαιες καταβολές που εκτείνονται μέχρι και πριν 10.000 χρόνια. Τα πρώτα ευρήματα συνοικισμών ανάγονται στην λίθινη εποχή (Χοιροκοιτία) και μετέπειτα στην Ελληνιστική περίοδο με την κάθοδο των Μυκηναίων.

Στην ελληνιστική περίοδο άνθισαν οι τέχνες και έχουμε μαρτυρίες σε αμφορείς και πλάκες με γραφές. Άνθισε, επίσης, και η ελληνική θρησκεία προς τους 12 θεούς του Ολύμπου με ιερά σε όλο το νησί με μεγάλύτερο αυτό της Θεάς Αφροδίτης στην Πάφο (Κούκλια) πλησίον στο τόπο όπου γεννήθηκε (Πέτρα του Ρωμειού). Σ' αυτή την εποχή ο φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς, Κύπριος φυσικά, ίδρυσε την περίφημη σχολή των Στωικών στην Αθήνα.

Ακολουθεί η ρωμαϊκή περίοδος η οποία διήρκεσε από το 58 π.Χ.-330 μ.Χ. Οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας επισκέφθηκαν την Πάφο όπου κατόρθωσαν να εκχριστιανίσουν το Ρωμαίο Ανθύπατο, Σέργιο Παύλο και έτσι η Κύπρος έγινε το πρώτο νησί που απόκτησε Χριστιανό ηγέτη.

Στη συνέχεια είναι η βυζαντινή περίοδος. Με το διαχωρισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Κύπρος έγινε επαρχία του ανατολικού μέρους δηλαδή του Βυζαντίου, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη. Ακολουθούν η Φραγκοκρατία, η Τουρκοκρατία και η Αγγλοκρατία με τον απελευθερωτικό αγώνα του 1955-1959 και την κήρυξη της ανεξαρτησίας το 1960, με την ανταρσία των τουρκοκυπρίων το 1963 και το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974.

7000-5310 π.Χ.

Νεολιθική ΙΑ περίοδος: Ακεραμεική περίοδος. Συνοικισμοί Χοιροκοιτίας (κατώτερα στρώματα), Τέντας (Καλαβασού), Πέτρας του Λιμνίτη, Τρουλλιού (κατώτερα στρώματα), Κάστρους (Απόστολος Ανδρέας), Φρενάρους,

5310-4500 π.Χ.

Νεολιθική ΙΒ περίοδος: Πρωτοκεραμεική περίοδος. Συνοικισμοί Αγριδίου (Δάλι), Τρουλλιού (ανώτερα στρώματα), Βρύσης (Αγίου Επικτήτου) και Δράκου (Φιλίας,

4500-3900 π.Χ.

Νεολιθική ΙΙ περίοδος: Κεραμική περίοδος. Συνοικισμοί Σωτήρας, Καλαβασού Α', Χοιροκοιτίας και Δράκου Β'(Φιλιάς, ανώτερα στρώματα). Χαρακτηριστική κεραμική με "κτενιστή" διακόσμηση. Ιδιομορφίες που παρατηρούνται στους συνοικισμούς Καλαβασού και Σωτήρας οδηγούν στην υπόθεση για πιθανή άφιξη κι εγκατάσταση αποίκων και συροπαλαιστινιακή ή / και μικρασιατική ακτή.

Χαλκολιθική εποχή (3900 - 2500 π.Χ.)

3900-2900 π.Χ.

Χαλκολιθική Ι περίοδος: Συνοικισμοί Παμπούλας (Ερήμης), Καλαβασού Β' και νεκροταφείο Βαθυρκάκα (Σουσκιού Πάφου). Ανακάλυψη του χαλκού, άλλ' όχι πλατιά εκμετάλλευσή του.

2900-2500 π.Χ.

Χαλκολιθική ΙΙ περίοδος: Συνοικισμοί Λάκκων (Λέμπας), Μοσφυλιών και Μηλουδκιών (Κισσόνεργας), Φιλιάς Β', Αγίου Γεωργίου (Αμπελικού), Κυράς, Διορίου και Χρπυσηλιού.

Πρώιμη εποχή του χαλκού (2500 - 1900 π.Χ.)

2500-2075 π.Χ.

Πρώιμη εποχή του Χαλκού Ι: Έναρξη εντατικής εκμετάλλευσης του χαλκού. Συνοικισμοί Φιλιάς, Βασίλειας, Μόρφου, Χρυσηλιού, Αγίας Παρασκευής (Λευκωσίας), Σωτήρας, Κυράς.

2075-2000 π.Χ.

Πρώιμη εποχή του Χαλκού ΙΙ: Συνέχιση εκμετάλλευσης του χαλκού. Συνοικισμός Βουνών Α'

2000-1900 π.Χ.

Πρώιμη εποχή του Χαλκού ΙΙΙ: Έναρξη εμπορίας του χαλκού. Πρώτες επαφές με τις χώρες της Εγγύς Ανατολής και με το Αιγαίο. Συνοικισμοί Βουνών Β', Λαπήθου Καλαβασού, Επισκοπής, Λεμεσού, Λάρνακας, Κοτσιάτη, Μαργί, Αγίου Σωζομένου, Δένειας και Αυδήμου.

Μέση εποχή του χαλκού (1900 - 1650 π.Χ.)

1900-1650 π.Χ.

Μέση εποχή του Χαλκού: Εσωτερικες διαταραχές ανάμεσα σε νοτιανατολικούς και βορειοδυτικούς για διαχείρηση των μεταλλείων και εύφορης γής. Κτίζονται φρούρια (Νιτοβίκλα κ.ά.). Ο συνοικισμός της Καλοψίδας βασικό εμπορικό κέντρο. Πυκνές επαφές με τις γύρω χώρες. Πιθανή εγκατάσταση αποίκων από κοντινές χώρες. Αρχίζει ν' αναπτύσσεται η Έγκωμη.

Ύστερη εποχή του χαλκού (1650 - 1050 π.Χ)

1650-1400 π.Χ.

Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΑ και ΙΒ: Ανάπτυξη της Έγκωμης. Εμφάνιση της Κυπρομινωικής γραφής

1400-1300 π.Χ.

Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΑ: Εγκατάσταση Αχαιών/Μυκηναίων εμπόρων στις παραλιακές κυρίως πόλεις του νησιού. Ανάπτυξη των πόλεων και έναρξη δημιουργίας των μεγάλων αστικών κέντρων. Εμφάνιση μυκηναϊκών αγγείων του ζωγραφικού ρυθμού.

1300-1230 π.Χ.

Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΒ: Ανάπτυξη στενότερων σχέσεων με τον ελλαδικό χώρο και με την Εγγύς Ανατολή.

1230-1190 π.Χ.

Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΙΑ: Αποικισμός της Κύπρου από τους Αχαιούς και έναρξη εξελληνισμού του νησιού. Ο αποικισμός κράτησε πολύ καιρό (1210 π.Χ.- 1000π.Χ.). Δημιουργία νέων πόλεων, που οργανώνονται στη συνέχεια σε ανεξάρτητες πολιτείες-βασίλεια.

1190-1150 π.Χ.

Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΙΒ: Επιδρομές των "Λαών της Θάλασσας".

1150-1050 π.Χ.

Ύστερη εποχή του Χαλκού ΙΙΙC: Κάθοδος των Δωριέων στο νησί το 1100π.Χ. Εν αντιθέσει με τον ελλαδικό χώρο, οι Δωριείς στην Κύπρο εγκαταστάθηκαν ειρηνικά και άρχισε η συμβίωση των δυο ελληνικών φύλων. Επικράτησε όμως η διάλεκτος των Αχαιών Αρκάδων και μέχρι το 330π.Χ. οι Έλληνες του νησιού μιλούσαν την αρκαδοκυπριακή (νοτιοαχαική) διάλεκτο, που προερχόταν απευθείας από την αχαϊκή/μυκηναϊκή των πρώτο-ελληνικών χρόνων. Νέα κύματα Αχαιών αποίκων εγκαθίστανται στην Κύπρο. Ο αποικισμός κράτησε πολλή καιρό (1210π.Χ.-1000π.Χ.) Καταστροφή των κυπριακών πόλεων από σεισμούς. Μερικές εγκαταλείπονται.

Κυπρογεωμετρική εποχή (1050 - 725 π.Χ.)

1050-950 π.Χ.

Κυπρογεωμετρική Ι: Ανοικοδόμηση μερικών πόλεων και ίδρυση νέων

950-725 π.Χ.

Κυπρογεωμετρική ΙΙ και ΙΙΙ: Σκοτεινή περίοδος, ιδίως ο αιώνας από το 950 μέχρι το 850 π.Χ. (Κυπρο γεωμετρική ΙΙ περίοδος). Κατά την Κυπρογεωμετρική ΙΙ περίοδο εγκαθίστανται στην Κύπρο Φοίνικες ,που κυριαρχούν κυρίως στην πόλη του Κιτίου, η οποία και γίνεται η κύρια και ισχυρότερη αποικία τους στο νησί. Ακμάζουν επίσης οι πόλεις Σαλαμίς, Πάφος, Κούριον, Σόλοι, ενώ αρχίζει ν' αναπτύσσεται και η Αμαθούς. Οι Φοίνικες εγκαταστάθηκαν στο νησί λόγω του φυσικού πλούτου και της γεωγραφικής θέσης του νησιού.

Κυπροαρχαϊκή εποχή (725 - 475 π.Χ.)

725-600 π.Χ.

Κυπροαρχαϊκή Ι: Κυριαρχία των Ασσυρίων επί της Κύπρου (περίπου από το 709 μέχρι το 669 π.Χ.). Τα κυπριακά βασίλεια βρίσκονται υπό καθεστώς υποτέλειας και πληρώνουν φόρους. Επιγραφή στη στήλη του Ασσύριου βασιλιά Σαργών Β'Σαργώνος Β' που βρέθηκε στο Κίτιον αναφέρει ότι 7 Κύπριοι βασιλιάδες τον προσκύνησαν περί το 709 π.Χ. Στο "πρίσμα" του Βασιλιά Εσσαρχαδώνος (673/2 π.Χ.) αναγράφονται 10 κυπριακές πόλεις που πλήρώναν φόρο: Ιδόλιον, Χύτροι, Πάφος, Κούριον, Ταμασσός, Κίτιον, Σαλαμίς, Σόλοι, Λήδρα και Αμαθούς. Μετά την ασσυριακή κυριαρχία, η Κύπρος παρέμεινε για λίγο ανεξάρτητη.

600-475 π.Χ.

Κυπροαρχαϊκή ΙΙ: Η σύντομη περίοδος ανεξαρτησίας της Κύπρου συνεχίζεται μέχρι το 565 π.Χ., συμπληρώνοντας ένα περίπου αιώνα. Στη συνέχεια το νησί έγινε υποτελές στους Αιγυπτίους. Τα κυπριακά βασίλεια διατήρησαν την αυτονομία τους αλλά πλήρωναν φόρους. Η αιγυπτιακή κυριαρχία διάρκεσε μέχρι το 546 π.Χ., οπότε αντικαταστάθηκε από την περσική κυριαρχία. Το σύντομο όμως διάστημα της αιγυπτιακής κυριαρχίας άφησε τα ίχνη του στο νησί με σαφείς επιδράσεις κυρίως στις τέχνες. Η κυριαρχία των Περσών θα είναι μακρόχρονη (μέχρι το 332 π.Χ.). Το 499 π.Χ. επανάσταση των Κυπρίων κατά των Περσών υπό τον Ονήσιλο της Σαλαμίνας, σε συνεργασία με τους επί σης επαναστατημένους Ίωνες, αποτυγχάνει. Μερικές κυπριακές πόλεις (Σόλοι, Πάφος) πολιορκούνται για μήνες πριν υποκύψουν και πάλι στους Πέρσες και τιμωρηθούν. 50 χρόνια αργότερα (499 π.Χ.) εκστρατεία των Αθηναίων υπό το στρατηγό Κίμωνα για απελευθέρωση της Κύπρου αποτυγχάνει. Οι Κύπριοι φιλοπέρσες, όπως ο βασιλιάς της Σαλαμίνας Γόργος, μετέχουν στην περσική εκστρατεία κατά της Ελλάδας το 480 π.Χ., που καταλήγει άδοξα με πανωλεθρία τους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Κυπροκλασσική εποχή (475 - 325 π.Χ.)

475-325 π.Χ.

Κυπροκλασική Ι και ΙΙ: Κυρίαρχη μορφή ο βασιλιάς της Σαλαμίνας Ευαγόρας Α' (411-374 π.Χ.), που ηγείται πολύχρονων πολέμων κατά των Περσών, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα και σημαντική διεθνή πολιτική. Στενότατες σχέσεις του με την Αθήνα, από την οποία δέχεται επανειλημμένες ανώτατες τιμές για προσφορά σπουδαίων υπηρεσιών. Η κυπριακή πόλη Σαλαμίς καθίσταται το προπύργιο του Ελληνισμού στην Ανατολή. Η Ανταλκίδειος ειρήνη (386 π.Χ.) μεταξύ Αθηναίων και Περσών, αποδέχεται αθηναϊκή εγκατάλειψη της Κύπρου υπό περσική κυριαρχία και πλήττει καίρια τις απελευθερωτικές προσπάθειες του Ευαγόρα. Η περσική κυριαρχία συνεχίζεται, μέχρι τα χρόνια της θυελλώδους προελάσεως του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά των Περσών. Το 332 π.Χ. οι Κύπριοι βασιλιάδες προσχωρούν με το μέρος του Αλεξάνδρου και η περσική κυριαρχία τερματίζεται. Κυπριακές δυνάμεις ενισχύουν τον Αλέξανδρο, ιδίως στην πολιορκία και κατάληψη της Τύρου, αρκετοί δε Κύπριοι ακολουθούν το Μακεδόνα στρατηλάτη στα βάθη της Ασίας.

Ελληνιστική περίοδος (325 - 50 π.Χ.)

325-150 π.Χ.

Ελληνιστική Ι: Οι Φοίνικες που ζούσαν στο Κίτιο από το 850π.Χ., προστατεύονταν από τους Πέρσες κατά τη διάρκεια των αρχαϊκών και κλασσικών χρόνων. Όταν όμως το νησί περασε στα χέρια των Μακεδόνων Πτολεμαίων, προτίμησαν να φύγουν και να εγκατασταθούν στη μητρόπολη τους, τη Φοινίκη. Έτσι από τον 3ο αιώνα π.Χ. το νησί εξελληνίζεται πλήρως. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) η Κύπρος γίνεται το μήλο της έριδος μεταξύ επιγόνων, κυρίως του Πτολεμαίου και του Αντιγόνου. Στρατιωτικές επιχειρήσεις και των δυο για κατάληψη της Κύπρου. Κατάληψή της, για λίγο, από το Δημήτριο τον Πολιορκητή (γιο του Αντιγόνου), τελική όμως επικράτηση του Πτολεμαίου Α' του Λάγου. Κατάργηση των κυπριακών βασιλείων (312 π.Χ.) και έναρξη της Κύπρου, ως ενιαίου χώρου, στο πτολεμαϊκό βασίλειο με έδρα την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η Κύπρος διοικείται από στρατηγό / κυβερνήτη, Δημιουργία του Κοινού των κυπριακών πόλεων. Ανάπτυξη των τεχνών και οικοδόμηση λαμπρών δημοσίων κτιρίων (γυμνάσια, θέατρα κλπ. ).

150-50 π.Χ.

Ελληνιστική ΙΙ: Συνέχιση της πτολεμαϊκής κυριαρχίας. Η Πάφος ακμάζει ιδιαίτερα, ως πρωτεύουσα της Κύπρου. Κατάληψη της Κύπρου από τους Ρωμαίους (58 π.Χ.).

Ρωμαϊκή περίοδος (50 π.Χ. - 330 μ.Χ.)

50 π.Χ.-330 μ.Χ.

Προσφορά της Κύπρου από τον Ιούλιο Καίσαρα και κατόπιν από το Μάρκο Αντώνιο στην Κλεοπάτρα την Ωραία της Αιγύπτου. Μετά την ήττα του δεύτερου στο Άκτιον (31 π.Χ.), η Κύπρος γίνεται οριστικά ρωμαϊκή επαρχία. Η Πάφος εξακολουθεί να είναι πρωτεύουσα της Κύπρου. Διάδοση του Χριστιανισμού στην Κύπρο με τις περιοδείες των αποστόλων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου (45 μ.Χ.) και Βαρνάβα και Μάρκου (49 μ.Χ.). Ίδρυση των πρώτων επισκοπών. Μαρτυρικός θάνατος του Bαρνάβα στη Σαλαμίνα. Σεισμός το 79 μ.Χ. Μεγάλη εξέγερση των Εβραίων το 116 μ.Χ. με χιλιάδες νεκρούς (γίνεται λόγος για 240.000) και τεράστιες καταστροφές στη Σαλαμίνα η οποία ανοικοδομείται με ενίσχυση του αυτοκράτορα Αδριανού. Εξακολουθεί να υφίσταται ο θεσμός του "Κοινού Κυπρίων". Η Κυπριακή Εκκλησία εκπροσωπείται με επισκόπους της στη σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.). Η αχανής Ρωμαϊκή αυτοκρατορία διαχωρίζεται σε Ανατολική (Βυζαντινή) και Δυτική. Η Κύπρος υπάγεται στην Ανατολική.

Βυζαντινή εποχή (330 - 1191 μ.Χ.)

330-647 μ.Χ.

Πρωτοβυζαντινοί χρόνοι (Α' περίοδος): Ένταξη της Κύπρου στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος (330 μ.Χ.) υπό το Μέγα Κωνσταντίνο. Καταστρεπτικοί σεισμοί (332/3). Κίνημα του Καλόκαιρου και ήττα του από το Δαλμάτιο. Νέοι καταστροφικοί σεισμοί (342). Μεγάλη ανομβρία. Καταστροφή της Σαλαμίνας και ανοικοδόμησή της με την ονομασία Κωνσταντία. Επισκέψεις της αγίας Ελένης στην Κύπρο. Συμμετοχή της Κυπριακής Εκκλησίας στην πρώτη οικουμενική σύνοδο (325). Άγιος Σπυρίδων. Συμμετοχή της Κυπριακής Εκκλησίας στις συνόδους της Σαρδικής (343) και Κωνσταντινούπολης (381). Μέγας Επιφάνιος (τέλη 4ου αι.). Συμμετοχή της Κυπριακής Εκκλησίας στην τρίτη οικουμενική σύνοδο της Εφέσου (431) και αναγνώριση του αυτοκεφάλου της. Επικύρωση του αυτοκεφάλου από τον αυτοκράτορα Ζήνωνα (488). Οικοδόμηση πολλών παλαιοχριστιανικών βασιλικών στο νησί. Σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη.

647-965 μ.Χ.

Πρωτοβυζαντινοί χρόνοι (Β' περίοδος): Περίοδος καταστροφικών αραβικών επιδρομών. Επιδρομή Μωαβία (647) και Αβού λ Άβάρ (653/4). Καταστροφή της Κωνσταντίας και άλλων πόλεων. Νέες καταστροφικές επιδρομές των Αράβων (743 Ουαλίντ Β',747,773,790 και 806 Αρούν αλ Ρασίντ 911/12 ο εξωμότης Δαμιανός). Από νωρίς πόλεις σημαντικές, όπως η Κωνσταντία και το Κούριον, αλλά και πολλοί άλλοι παράλιοι οικισμοί εγκαταλείπονται. Η Κύπρος υπό καθεστώς "ουδέτερης συγκυριαρχίας" Βυζαντινών και Αράβων. Οικοδόμηση των αρχικών φρουρίων στον Πενταδάκτυλο. Μετοικισία του κυπριακού πληθυσμού με απόφαση του Ιουστινιανού Β'στην Αρτάκη (Προποντίδα). Εκεί ιδρύθηκε η Νέα Ιουστινιανούπολη (692-698).Η Κύπρο έγινε οχυρό κατά των Εικονομάχων.Κατέφυγαν στη νήσο πολλοί μοναχοί από αραβοκρατούμενες περιοχές ή απο βυζαντινές περιοχές που ήταν στον έλεγχο τον εικονομάχων. Οικοδόμηση πολλών εκκλησιών."Η χερσόνησος των Αγίων". Εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά κατά των Αράβων και οριστική απαλλαγή της Κύπρου από τους Άραβες, υπό του βυζαντινού στρατηγού Νικήτα Χαλκούτζη (965).

965-1191 μ.Χ.

Μεσοβυζαντινοί χρόνοι: Επανένταξη της Κύπρου στη βυζαντινή αυτοκρατορία (965). Η Λευκωσία πρωτεύουσα του νησιού. Αποσχιστικό κίνημα του Θεόφιλου Ερωτικού (1042). Αποσχιστικό κίνημα Ραψομάτη (1092). Ο δούκας Μανουήλ Βουτουμίτης στην Κύπρο. Ίδρυση μονής Κύκκου. Επιδρομή βενετικού στόλου στην Κύπρο (1122). Εκχώρηση εμπορικών προνομίων στην Κύπρο προς τους Βενετούς (1148) και διείσδυση των Δυτικών. Καταστροφικές επιδρομές του Ρεϋνάλδου Σιατιγιόν (1156), των Αιγυπτίων (1158) και του Ραϋμόνδου Τριπόλεως (1161) κατά της Κύπρου. Ίδρυση μονών Μαχαιρά, Αγίου Νεοφύτου, Χρυσορροϊάτισσας. Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος. Αποσχιστικό κίνημα Ισαακίου Κομνηνού (1185). Εισβολή του Ριχάρδου Λεοντόκαρδου (1191) και κατάληψη / λεηλασία της Κύπρου. Πώληση του νησιού στους Ναΐτες ιππότες (1191). Τέλος της βυζαντινής κυριαρχίας.

Μεσαιωνική εποχή, Φραγκοκρατία (1192 - 1489 μ.Χ.)

1192-1570/71:

Πώληση της Κύπρου στον ευγενή Γουϊδο (Γκι) Λουζινιανό (1192), ο οποίος και γίνεται κύριος του νησιού. Μετά το θάνατό του, ο αδελφός του Αμωρύ Λουζινιανός γίνεται βασιλιάς της Κύπρου η οποία και αναγνωρίζεται ως βασίλειο (1197). Οργάνωση του νησιού σε βασίλειο δυτικού μεσαιωνικού τύπου. Εγκατάσταση δυτικών ευγενών-φεουδαρχών στο νησί. Οι Κύπριοι σε κατάσταση δουλείας. Εγκαθίδρυση της Λατινικής Εκκλησίας και δυτικών εκκλησιαστικών Ταγμάτων στο νησί και διωγμοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οικοδόμηση ανακτόρων, καθεδρικών ναών των Λατίνων, κάστρων και άλλων οχυρώσεων. Ίδρυση λατινικών μονών. Εγκατάσταση ξένων εμπόρων στο νησί (Βενετών, Γενουατών, Καταλανών κ.ά.). Συχνές πολεμικές περιπέτειες με τις γύρω χριστιανικές χώρες. Συγκέντρωση μεγάλου πλούτου εξαιτίας του εμπορίου Ανατολής-Δύσης που διεξάγεται μέσω Κύπρου. Διαμάχες των Λουζινιανών με τους Βενετούς, τους Γενουάτες και τους λοιπούς που διατηρούν ισχυρές παροικίες στην Κύπρο. Βασιλεία 17 συνολικά βασιλιάδων και βασιλισσών της δυναστείας των Λουζινιανών, με πιο σημαντικούς τους Ούγο Α' (1205-1218), Ερρίκο Β', Ούγο Δ'(1324-1359), Πέτρος Α' (1359-1369) και Ιάκωβο Β' (1460-1473). Μεσαιωνικοί χρονογράφοι Λεόντιος Μαχαιράς και Γεώργιος Βουστρώνιος. Κατά καιρούς μεγάλες καταστροφές από επιδημίες, ανομβρίες και επιδρομές ακρίδων. Εισβολές των Γενουατών (1373-74) και των Μαμελούκων (1426) προκαλούν πολλές καταστροφές. Κατά την εποχή της άλωσης της Κωνσταντινούπολης (1453), βασίλισσα της Κύπρου η Ελένη Παλαιολογίνα. Μεταβίβαση της κυριαρχίας από την τελευταία βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο στη Δημοκρατία της Βενετίας (1489).

Βενετοκρατία (1489 - 1571 μ.Χ.)

Η Κύπρος επίσημα υπό βενετική κυριαρχία (1489). Κατάργηση του μεσαιωνικού κυπριακού βασιλείου. Ανέγερση νέων οχυρώσεων στη Λευκωσία, ενίσχυση των οχυρώσεων στην Αμμόχωστο και εγκατάλειψη αρκετών φρουρίων που καταστρέφονται. Η Κύπρος διοικείται από Βενετούς αξιωματούχους. Τουρκική εισβολή (1570) και αδυναμία της Βενετίας και των λοιπών Δυτικών να προσφέρουν επαρκή βοήθεια. Άλωση της πρωτεύουσας Λευκωσίας από τους Τούρκους (9.9.1570) και πολιορκία της Αμμοχώστου που αναγκάζεται να παραδοθεί μετά από 11 μήνες (5.8.1571).

Οθωμανική αυτοκρατορία, Τουρκοκρατία (1571 - 1878 μ.Χ.)

Εδραίωση της τουρκικής κυριαρχίας. Η Κύπρος τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Εγκατάσταση Τούρκων στο νησί. Εκδίωξη Λατίνων και Λατινικής Εκκλησίας και παλινόρθωση της Ορθόδοξης Κυπριακής Εκκλησίας. Προσπάθειες υποκινούμενες από τους Βενετούς και άλλους δυτικούς για εξεγέρσεις και εκδίωξη των Τούρκων αποτυγχάνουν. Επιδημίες πανώλης με μεγαλύτερη εκείνη του 1691 που εξολοθρεύει το ένα τρίτο του πληθυσμού. Η άγρια φορολογία, η κακοδιοίκηση και άλλες καταστάσεις οδηγούν σταδιακά ολόκληρη την Κύπρο σε πλήρη παρακμή. Επιδρομές ακρίδων και άλλες συμφορές, κατά καιρούς. Παρατηρείται το φαινόμενο του εξισλαμισμού πολλών Χριστιανών, που αρχικά παραμένουν Κρυπτοχριστιανοί (Λινοβάμβακοι). Διάφορες εξεγέρσεις κατά καιρούς, κυρίως κοινωνικού χαρακτήρα. Μέγας δραγουμάνος Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος. Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός (1810- 1821).Ίδρυση της Ελληνικής Σχολής στη Λευκωσία (1812). Εκτέλεση αρχιεπισκόπου Κυπριανού και πολλών άλλων Ελλήνων (Ιούλης, 1821). Συμμετοχή πολλών Ελλήνων Κυπρίων στην ελληνική επανάσταση. Επαναστατικά κινήματα στην Κύπρο των Ν. Θησέως, Ιωαννικίου και Γκιαούρ Ιμάμη (1833) που καταπνίγονται. Γαλλικές, γερμανικές, αγγλικές και αιγυπτιακές βλέψεις επί της Κύπρου. Γέννηση του ενωτικού κινήματος στην Κύπρο αμέσως μετά την απελευθέρωση τμήματος της Ελλάδα, επί ημερών Ιωάννη Καποδίστρια. Μεταρρυθμίσεις Χαττισερίφ (1839) και Χάττιχουμαγιούν (1856). Ο σουλτάνος παραχωρεί την Κύπρο στην Αγγλία (1878).

Αγγλοκρατία (1878 - 1960 μ.Χ.)

Το Ηνωμένο Βασίλειο καταλαμβάνει αναίμακτα την Κύπρο (1878). Αναζωπύρωση του εθνικού αιτήματος των Ελλήνων Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα. Δημιουργία σταδιακά συνθηκών ανάπτυξης του νησιού και έναρξη εκτέλεσης έργων υποδομής. Προσάρτηση της Κύπρου από την Αγγλία (1914). Προσφορά της Κύπρου στην Ελλάδα, αμέσως μετά, απορρίπτεται. Μεθόδευση του ενωτικού αγώνα. Η Κύπρος ανακηρύσσεται αποικία του Στέμματος (1925). Εξέγερση των Ελλήνων Κυπρίων (Οκτώβρης του 1931). Εξορία επισκόπων και άλλων ηγετών κι επιβολή σκληρών δικτατορικών μέτρων. Συμμετοχή Κυπρίων εθελοντών στο Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Ανασυγκρότηση της Κυπριακής Εκκλησίας (1948) και επαναφορά του ενωτικού αιτήματος. Ενωτικό δημοψήφισμα (15.1.1950). Εκλογή ως αρχιεπισκόπου του Μακαρίου Γ' (1950). Πρώτη (ελληνική) προσφυγή στον ΟΗΕ για αυτοδιάθεση της Κύπρου (1954) και δεύτερη (1955). Έναρξη ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα (1.4.1955) υπό τον συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα, αρχηγό της Ε.Ο.Κ.Α. Κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης από τον κυβερνήτη Χάρτιγκ (27.12.1955). Συνομιλίες Μακαρίου-Χάρτιγκ χωρίς αποτέλεσμα, και εξορία του πρώτου από το δεύτερο (9.3.1956). Αποτυχία προσπαθειών του λόρδου Ράντκλιφ για επιβολή νέου συντάγματος (1956). Τρίτη (ελληνική) προσφυγή στον Ο.Η.Ε (1957). Απελευθέρωση του Μακαρίου από την εξορία του στις Σεϊχέλλες, αλλά απαγόρευση επιστροφής του στην Κύπρο (29.3.1957). Τέταρτη (ελληνική) προσφυγή στον Ο.Η.Ε (1957). Επιθέσεις σε μεγάλη κλίμακα των Τουρκοκυπρίων κατά των Ελλήνων του νησιού, με αγγλική υποκίνηση (Ιούνης, 1958). Πέμπτη (ελληνική) προσφυγή στον Ο.Η.Ε (Σεπτέμβρης, 1958). Απειλές των Βρετανών για προώθηση διχοτομικού σχεδίου Μακμίλαν. Ελληνοτουρκικές συνομιλίες καταλήγουν σε συμφωνία στη Ζυρίχη, που προσυπογράφεται λίγες μέρες αργότερα στο Λονδίνο (Φεβρ., 1959), για δημιουργία της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας. Λήξη του ένοπλου αγώνα. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος επιστρέφει στην Κύπρο (1.3.1959). Μεταβατική περίοδος. Ο Γρίβας αναχωρεί για την Ελλάδα (17.3.1959). Ο Μακάριος εκλέγεται πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας (13.12.1959). Επίσημη εγκαθίδρυση της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας (16.8.1960).

Αγώνας της απελευθέρωσης.(1954-1959)

Τον Ιούνιο του 1950, ο Μακάριος ο δεύτερος πέθανε και ο Μακάριος ο τρίτος εξελέγη αρχιεπίσκοπος χωρίς συνυποψήφιο. Μετά από δημοψήφισμα το οποίο πραγματοποιήθηκε το 94% των Κυπρίων ψήφισαν υπέρ της "μεγάλης ιδέας" δηλαδή την Ενοποίηση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα. Ήταν το 1952 όταν ξεκίνησαν οι προετοιμασίες για τον αγώνα κατά των Άγγλων. Εκείνη την εποχή μόνο δυο άτομα εμπλέκονταν ο Μακάριος Γρίβας και ο Ανδρέας Αζίνας. Ιδρύσαν την Ε.Ο.Κ.Α (Ελληνική Ένωση Κυπρίων αγωνιστών). Ο κύριος σκοπός της ήταν η «ένωση» . Στη συνέχεια άρχισε να οργανώνετε ο αγώνας. Κατά την περίοδο 1952-1955 η Ε.Ο.Κ.Α άρχισε να ψάχνει για πιθανές περιοχές όπου θα μπορούσε να κρύψει και να εκπαιδεύσει τα μέλη της, ενώ επίσης προσπαθούσε να εισάγει όπλα. Ο Γρίβας ήταν ο στρατιωτικός ηγέτης και οδήγησε τον αγώνα από την Αθήνα και από την Κύπρο, ενώ ο Μακάριος ήταν ο πολίτικος ηγέτης. Στη συνέχεια η Κύπρος απετάθη στα Ηνωμένα Έθνη ζητώντας τη βοήθειά τους, προκειμένου να απαλλαγή από τους Βρετανούς κατακτητές. Δυστυχώς, δεν κατάφερε να ακουστεί. Μετά από αυτό, η Ε.Ο.Κ.Α άρχισε να επιστρατεύει άτομα σαν τον Μάτση, τον Αυξεντίου, τον Kάριο, τον Ευαγόρου και άλλους που σε μεταγενέστερο στάδιο, έγιναν οι πρώτοι αρχηγοί της Ε.Ο.Κ.Α. Μετά από πολλούς ηρωικούς θανάτους και μάχες υπογράφηκαν η συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδινου στις οποίες περιλαμβανόταν η "Συνθήκη Εγγυήσεων" μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας, Βρετανίας και Κύπρου με την οποία, σε περίπτωση διασάλευσης της συνταγματικής τάξης, μια από τις τρεις πρώτες «εγγυήτριες δυνάμεις» θα μπορούσε να προβεί σε μονομερή δράση, αφού προηγουμένως είχαν εξαντληθεί τα περιθώρια διαπραγματεύσεων με τις άλλες δυο.

Κυπριακή Δημοκρατία, ανεξαρτησία (1960 κ.ε.)

Η Κύπρος είναι ισότιμο μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2004). Επίσης ανήκε και στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Προβλήματα στην πρακτική εφαρμογή των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, έκανε τον πρόεδρο Μακάριο να υποβάλει προτάσεις για τροποποίηση του Συντάγματος (Νοεμβρ., 1963). Ανταρσία Τουρκοκυπρίων (Δεκ.,1963 κ.ε.), η κλιμάκωση των διακοινοτικών ταραχών, οδήγησαν στη Διάσκεψη του Λονδίνου και ψήφισμα Συμβουλίου Ασφαλείας (4.3.1964). Αεροπορικές επιθέσεις της Τουρκίας κατά της Κύπρου (Αύγ., 1964) και η άφιξη του στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο και η μυστική αποστολή ελληνικού στρατού. Αυτοεγκλωβισμός των Τουρκοκυπρίων σε θυλάκους. Νέες διακοινοτικές συγκρούσεις το 1965 και το 1967. Επιβολή δικτατορίας στην Ελλάδα (21.4.1967). Ανάκληση της ελληνικής μεραρχίας και του Γρίβα μετά την κρίση της Κοφίνου (Νοέμβρ., 1967). Έναρξη διακοινοτικών διαπραγματεύσεων το 1968. Σταδιακή όξυνση των σχέσεων του προέδρου Μακαρίου με την ελληνική χούντα. Πραξικόπημα κατά του προέδρου Μακαρίου (15.7.1974) που ακολουθείται από την τουρκική στρατιωτική εισβολή (20.7.1974). Στην Ελλάδα αποκαθίσταται η δημοκρατία. Η Κύπρος στην πράξη διχοτομείται, αλλά το Κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο. Ο πρόεδρος Μακάριος αναλαμβάνει ξανά τα καθήκοντά του στις 7.12.1974, αλλά πεθαίνει στις 3.8.1977. Νέος πρόεδρος της Κύπρου ο Σπύρος Κυπριανού. Το 1988, νέος πρόεδρος ο Γιώργος Βασιλείου. Το 1994 πρόεδρος ο Γλαύκος Κληρίδης. Το 2003 πρόεδρος ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Το 2008 πρόεδρος ο Δημήτρης Χριστόφιας. Το 2004 προτείνεται από τον Ο.Η.Ε. ένα σχέδιο επανένωσης του νησιού στη βάση δύο ομοσπονδιών (Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής) υπό την ονομασία "σχέδιο Αναν" και τίθεται σε δημοψήφισμα και στις δύο κοινότητες. Η Τουρκοκυπριακή πλευρά ψηφίζει θετικά, αλλά η Ελληνοκυπριακή το απορρίπτει και έτσι δεν προχώρησε. Το Κυπριακό πρόβλημα εξακολουθεί μέχρι σήμερα (2012) να είναι άλυτο.